Pesten is een veelvoorkomend probleem dat helaas vaak wordt onderschat, terwijl de gevolgen ervan diep en blijvend kunnen zijn. Het raakt het zelfbeeld van slachtoffers op een fundamenteel niveau, met soms levenslange impact. Na drie jaar praktijkervaring bij Klimop Coaching en het begeleiden van talloze cliënten met traumaverwerking, heb ik een pijnlijk patroon opgemerkt: de meeste traumatische gebeurtenissen en sleutelmomenten die mijn cliënten hebben meegemaakt, stammen uit hun kindertijd, vaak tijdens periodes waarin ze werden gepest. Deze ervaringen laten diepe wonden achter die, als ze niet op de juiste manier worden aangepakt, verwoestend kunnen zijn.
De impact van pesten op het zelfbeeld
Pesten is meer dan vervelend gedrag; het kan de identiteit en het zelfbeeld van een kind diepgaand beschadigen. Onderzoek toont aan dat slachtoffers van pesten vaak kampen met langdurige psychologische problemen zoals angst, depressie en een laag zelfbeeld . De voortdurende stress en vernedering die gepaard gaan met pesten, kunnen leiden tot gevoelens van waardeloosheid en isolatie. Deze gevoelens worden vaak verankerd in de psyche en blijven sluimeren, zelfs in het volwassen leven, waardoor sociale interacties moeilijk en stressvol worden.
Een oproep aan (zorg)leerkrachten en ouders
Als (zorg)leerkrachten en ouders hebben we de verantwoordelijkheid om niet alleen de ernst van pesten te erkennen, maar ook actief te werken aan het herstellen van het zelfbeeld van de slachtoffers. Hierbij is het belangrijk om zowel het gepeste kind als het kind dat pest adequate ondersteuning te
bieden.
Zorg voor het gepeste kind
1. Erken de ernst
Het eerste wat we moeten doen, is de ernst van pesten erkennen. Pesten kan leiden tot ernstige psychologische schade, zoals posttraumatische stressstoornis (PTSS) en langdurige angststoornissen . Door de pijn en het leed van het slachtoffer te erkennen, maken we ruimte voor heling. Echter, het is ook cruciaal om het kind niet te lang in de slachtofferrol te houden. Het is belangrijk om voorbij deze fase te gaan en te onderzoeken wat hen triggert, wat hen het gevoel geeft gepest te worden. Soms zijn deze triggers duidelijk, zoals verbale aanvallen, maar soms kunnen ze subtieler zijn, zoals een gevoel van bekeken worden of een verkeerd begrepen opmerking.
2. Herstel het zelfbeeld
Na het erkennen van de ernst, is de volgende stap het herstellen van het zelfbeeld van het slachtoffer. Onderzoek heeft aangetoond dat interventies gericht op het versterken van het zelfbeeld van kinderen hun weerbaarheid tegen pesten kunnen vergroten . Werk samen met het kind om te bepalen hoe ze zich zouden willen voelen en wanneer ze zich ooit zo hebben gevoeld. Dit helpt hen om positieve ervaringen en zelfverzekerdheid weer op te roepen.
3. Ga aan de slag met triggers of zoek hulp
Het is essentieel om te identificeren waar het kind gevoelig voor is, wat hen triggert. Pestkoppen zijn vaak scherpzinnig genoeg om deze triggers te herkennen en te exploiteren. Door kinderen bewust te maken van hun eigen triggers en hen te helpen deze te neutraliseren, geven we hen de tools om sterker te worden en minder vatbaar te zijn voor pesten. Dit kan op lange termijn een groot verschil maken.
4. Elimineer angsten of zoek hulp
Angst is een van de grootste obstakels voor een kind dat gepest wordt. De angst om opnieuw gepest te worden kan zo overweldigend worden dat zelfs de gedachte aan school een bron van stress en paniek wordt . Deze angst kan groter worden dan het daadwerkelijke pesten zelf. Het is daarom belangrijk om kinderen te leren hoe ze deze angsten kunnen overwinnen door middel van visualisaties en mentale oefeningen. Ontspanningstechnieken kunnen helpen om de rust in hun lichaam en geest te herstellen, wat hun veerkracht aanzienlijk vergroot.
5. Verbinding en betekenis
Een van de krachtigste manieren om een kind te helpen dat gepest is, is door ervoor te zorgen dat het zich verbonden voelt met de klasgroep en met jou als leraar of ouder. Onderzoek wijst uit dat een sterk gevoel van verbondenheid een belangrijke beschermende factor is tegen de negatieve gevolgen van pesten . Zoek naar andere kinderen waarmee het gepeste kind zich makkelijk kan verbinden en laat hen ervaren dat ze van betekenis zijn binnen de groep. Dit gevoel van verbondenheid kan wonderen doen voor hun zelfvertrouwen en eigenwaarde.
Zorg voor de pester
Het verhaal van pesten stopt echter niet bij het slachtoffer. Ook de pester verdient onze aandacht en zorg. Pesten komt vaak voort uit een diepgeworteld gevoel van onmacht, onzekerheid of een gebrek aan verbondenheid. Door te luisteren naar het verhaal van de pester, kunnen we inzicht krijgen in hun motivaties en hen helpen gezondere manieren te vinden om hun doelen te bereiken, zonder anderen pijn te doen.
1. Luister en begrijp
De eerste stap in het helpen van een pester is luisteren. Wat drijft hen om te pesten? Wat hopen ze hiermee te bereiken? Door begrip te tonen, creëren we een basis voor verandering. Het is cruciaal om te begrijpen dat pesten vaak een uiting is van diepere problemen, zoals sociale isolatie, onzekerheid of zelfs trauma's.
2. Gezonde alternatieven
Het is belangrijk om de pester alternatieven te bieden waarmee hij of zij zich goed kan voelen, zonder anderen te kwetsen. Dit kan door hen te laten zien dat ze zich van betekenis kunnen voelen zonder anderen neer te halen. Dit proces vereist geduld en begeleiding, maar het kan een cruciale rol spelen in het stoppen van pestgedrag.
3. Verbinding en waardering
Net als bij het gepeste kind, moet ook de pester zich verbonden voelen. Onderzoek toont aan dat kinderen die zich gewaardeerd voelen door hun leeftijdsgenoten en leerkrachten, minder geneigd zijn om anderen te pesten . Zorg ervoor dat de pester zich gewaardeerd voelt voor wie ze zijn, en niet voor de macht die ze denken te verkrijgen door anderen pijn te doen. Dit kan worden bevorderd door het bevorderen van verbinding en groepsdynamiek binnen de klas.
Voorkomen is beter dan genezen: verbinding en zich van betekenis voelen
Preventie is altijd beter dan genezen. Wanneer kinderen zich verbonden voelen met hun leeftijdsgenoten en zich van betekenis voelen, is de kans op pestgedrag veel kleiner. Zorg dat alle leerlingen zich verantwoordelijk voelen voor pestgedrag in de klas of beter voor een positief groepssfeer. Het is belangrijk dat alle leerlingen zich verantwoordelijk voelen voor de sfeer in de klas en bijdragen aan een positieve groepsdynamiek. Leer kinderen om elkaar te helpen en om op te komen voor zichzelf en anderen. Leerkrachten spelen hierbij een sleutelrol door aandacht te besteden aan de klassfeer en groepsvorming. Werkvormen zoals Coöperatieve Leerstrategieën (CLS) bieden uitstekende mogelijkheden om niet alleen te werken aan het klasklimaat, maar ook om actief de leerstof te verwerken op een manier die samenwerking en respect bevordert.
Conclusie: samen voor een veiliger schoolklimaat
Pesten kan verwoestende gevolgen hebben, maar met de juiste zorg en aandacht kunnen we de littekens verzachten en kinderen helpen een gezonde zelfwaarde op te bouwen. Het is van essentieel belang dat we als gemeenschap samenwerken om een schoolklimaat te creëren waarin elk kind zich veilig, verbonden en gewaardeerd voelt. Door actief in te grijpen en preventieve maatregelen te nemen, kunnen we de schadelijke effecten van pesten verminderen en zorgen voor een positieve en ondersteunende omgeving voor alle kinderen.
Comments